UÇAKLAR

İLK UÇAKTAN GÜNÜMÜZE

Yolcu uçakları yolcu taşımak amacıyla tasarlanmış hava taşıtlarıdır. Ticari amaçla hava yolu şirketleri tarafından işletilirler. Yolcu uçaklarının kargo uçaklarından farkı yolcu kapasitesinin fazlalığı ve insan taşımaya elverişli basınç ve havalandırma sistemlerinin varlığıdır.

TARİHİ

Wright Kardeşler’in ilk hava taşıtını yapmasından 11 yıl sonra dünyanın ilk yolcu uçağı yapılmıştır. İlk kez yolcu taşıyan hava taşıtı ise DELAG isimli zeplindir (1909). 1919’dan 1936’ya kadar zeplinler düzenli seferlerini sürdürdü ancak 1936’daki bir kazadan sonra zeplinlerin yerini yolcu uçakları almaya başladı. Ticari amaçla yolcu taşımayı hedefleyen ilk uçak 1913 te uçuşunu gerçekleştiren Rus Sikorsky Ilya Muromets’tir. Ülkeler arası ilk uçuşu gerçekleştiren de yine bu uçaktır ve St Petersburg Kiev arasını 14 saat 38 dakikada almıştır. Havacılıkla ilgili gelişmeler 1. Dünya Savaşı nedeniyle yavaşlamıştır. İkinci yolcu uçağı ise 14 yolcu kapasitesiyle Farman F.60 Goliath’tır (1919) ve 60 adet üretilmiştir. Tamamen metalden yapılan ilk yolcu uçağı ise 1919’da 322 adet üretilenJunkers F.13’tür. Ford Trimotor ise iki kanatlarına takılmış, biri ise

burnunda bulunan üç motoruyla yolcu uçaklarının tarihçesinde önemli bir yere sahiptir. Yolcu kapasitesi sekiz olan bu uçağın üretimi 1925-1933 yılları arasında devam etmiştir ve kendisinden sonra üretilen uçaklara model olarak kullanılmıştır.

Jet motorları yapılana kadar uçaklarda pistonlu motorlar kullanılmıştır. Günümüzde ise neredeyse bütün uçaklarda türbinli motorlar, turbofanlar ya da türboprop motorlar kullanılmaktadır.

Yolcu uçaklarında 1930lara kadar yolcuların rahatını sağlamak ve bağajları yüklemek amacıyla erkek görevliler kullanılmıştır. 15 Mayıs 1930 tarihinde ise Boeing uçuş şirketi ilk kez kadın uçuş görevlileri kullanmaya başlamıştır.

Kıtalar arası uçuşlar ise Lufthansa’ya ait 12 motorlu dünyanın en büyük deniz uçağı öncülüğünde sürdürüldü. 1935’te Büyük Okyanus hattı açıldı ve deniz uçakları ile taşımacılık 1950lere kadar sürdü. Ancak daha sonra ekonomik sebeplerle kara tipli taşımacılığına yönelindi ve 1958’de hizmete sunulan Boeing 727 gibi jet motorlu uçaklar yapılmaya başlandı. Günümüzde ise yolcu kapasitesini arttırmak yönünde adımlar atılmaktadır. Bunun en “büyük” örneği 555 yolcu kapasiteli Airbus A380’dir.

İLKLER

Dünya’nın ilk uçak kaçırma olayı ise 16 Haziran 1948 tarihinde yaşanmıştır. Bir grup Çinli yolcunun Pasifik Havayolları Catalina’ya ait olan uçağı kaçırması esnasında pilotun bu olaya direnmesi sonucu silah kullanmış ve uçağın düşmesine sebep olmuşlardır. Uçağın enkzından sadece bir kişi sağ kurtulmuştur ve o da uçağı kaçıran Çinli grubun elebaşıdır.Dünya’nın ilk yolcu uçağı kazası 14 Aralık 1920’de Londra’nın kuzeyinde yaşanmıştır. Havalandıktan bir süre sonra yeni yapılan bir binanın arka cephesine çarparak alev alan uçakta bulunan iki mürettebat ölmüş, altı yolcudan ikisi burnu bile kanamadan kurtulmuş, diğer dördü hayatını kaybetmiştir.

1913’ten günümüze kadar bazı uçak modelleri;

Benoist XIV-31 Aralık 1913. Dünya’nın ilk yolcu uçağı.

Boeing Model 40-Boeing şirketinin ilk yolcu uçağı.

Igor Sikorsky’nin ticari olarak başarılı ilk yolcu uçağı.

Douglas DC-3. İlk modern görünümlü metal uçak. Short S45 Solent. İngiltere’de üretilen son deniz uçağı. Antonov An-22. Dünya’nın en büyük türboprop motorlu uçağı.

Short S45 Solent. İngiltere’de üretilen son deniz uçağı.

Antonov An-22. Dünya’nın en büyük türboprop motorlu

VFV Fokker614. Kanat üstü motoruyla değişik dizayn.

Boeing 737. Dünyanın en popüler yolcu uçağı.

Aerospatiale BAC Concorde. Sesten hızlı ilk yolcu uçağı olan Concorde ayrıca dünyanın en tartışmalı yolcu uçağıdır. Fransız – İngiliz ortak yapımı olan Concorde 1962 dizayn edilmeye başlanmıştır. İlk süpersonik uçak Concorde ilk uçuşunu 2 Mart 1962’de gerçekleştirmiştir. Çevre, özellikle de ses kirliliği nedeniyle birçok tepkiyle karşılaşan Concorde, terör korkuları ve ekonomik sebeplerden ötürü 2003 yılında hizmetten kaldırılmıştır.

Boeing 787 Dreamliner. Yolcu uçaklarına dair günümüzdeki en önemli gelişmelerden biri de Boeing 787 Dreamliner. Dreamliner rakiplerine oranla %20 daha az yakıt tüketmesi sayesinde bu güne kadar üretilen en verimli yolcu uçağı olma özelliğine sahip. 787 ayrıca daha seyrek aralıklarla bakıma alınacağı için de tasarruf sağlamakta.

 TÜRKİYE’DE YOLCU UÇAKLARI

Ülkemizde ise Haziran 1933 yılında Türk Hava Yolları, o zamanki adıyla Devlet Hava Yolları İşletmesi kurulmuş ve yolcu taşımacılığında modern uçaklardan yararlanılmaya başlanmıştır. 1933’teki filo;

2 adet 5 koltuklu King Bird

2 adet 4 koltuklu Junkers F-13

1 adet 10 koltuklu Tupolev ANT-9

Şu anda ise Singapur seferleri için Airbus A330 kullanılmakta.

 2010 tarihli bir habere göre ise Türkiye (TAI) yolcu uçağı üretimi için Bombardier ile çalışma kararı aldı.

 Yolcu uçakları 20. yüzyıldan beri gelişimini sürdüren bir sektör. Zeplinlerle başlayan bu macera artık Airbus A-380’deki gibi yolcu kapasitesinin artırılması veya Boeing 787’deki gibi verimlilik esaslarına dayanılarak genişlemeye devam etmekte.  NASA’nın 2030 için hedefledikleri ise Boeing 737’den 71 desibel daha az ses çıkaran ve %70 daha az yakıt tüketen ya da kısa mesafeler için elektrik gücüyle çalışacak bataryalı uçakların üretimi. Günümüzde mümkün olmayan bu gelişmelere 2030’da ulaşılabilecek mi, bunu zaman gösterecek.

KAYNAKÇA: http://ieee.bilkent.edu.tr/teknoloji101/?p=876