TRENLER

                            TRENLER

Kömür taşımacılığından kullanılan raylar üzerinde atla çekilen ilk vagonlardan günümüzeki hızlı trenlere kadar trenlerin gelişimi...

En Eski Raylar ve Kömür Taşımacılığı

Pompei kentinde yollarda bulunan oyulmuş yivler Romalılar zamanından beri raylarda ilerleyen vagonların kullanıldığını gösteriyor. Raylar belki daha önceden de kullanılıyprdu ama günümüze bilinen en eski raylar, lavlar altınta kalıp iyi korunmasından dolayı Pompei'deki oyulmuş yivlerdir. Tahta raylar ise maden ocaklarındaysa 16. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlandı. Maden ocaklarında, tahta raylar üzerinde vagonlar insan gücüyle ya da atla çekiliyordu. Sürtünmenin az olmasından dolayı raylar üzerindeki bir taşıtı haraket ettirmek daha kolay oluyordu.

İlk Buharlı Araç

Fransız Nicholas Cugnot 1769 yılında buharla çalışan, üç tekerlekli ilk aracı üretti. Orduda kullanılan topları taşımak için üretilmişti ama aracın önündeki çok büyük buhar kazanı manevra yapmasını zorlaştırıyordu; ilk denemesinde taş bir duvara çarptı. İkinci denemesinde ise virajı alamayarak devrildi ve halka zarar verdiği gerekçesiyle tutuklandı.

İlk Buharlı Lokomotif, 1804

İngiliz Richard Trevithick, kalay madeninde tekniker olarak çalışıyordu. Maden ocaklarında biriken suyun dışarı atılması için buharla çalışan bir pompa yapmıştı. Raylar üzerinde atlarla çekilen vagonların buhar gücüyle çalışan bir makine tarafından çekilebileceği fikrini 1801 yılında hayata geçirdi; Noel akşamı, yaptığı lokomotifle, arkadaşlarını dik bir yokuştan yukarı çıkardı. 1804 yılında İngiltere'de bir demir işletmesinde kullanılmak üzere ilk demiryolu lokomotifini üretti.

Trevithick, halkın ilgisini çekebilmek için Londa'nın en işlek bölgelerinden birine daire şeklinde demir raylar döşetti ve halkı lokomotifin çektiği vagonlara bindirdi fakat ilgi görmedi.

1812 yılında, 5 km uzaklıktaki madenden İngiltere'nin Leeds kentine kömür taşımak için raylar döşendi ve John Blenkinsop bu raylar üzerinde kullanılacak olan lokomotifi üretti.

İlk Yolcu Trenleri

İngiltere'de Stockton ve Darlington arasında, 1825 yılında, o zamana kadar yapılmış en uzun demiryolu döşendi. 35 kilometrelik bu demiryolu kömür taşımacılığı için yapılmış olsa da insan da taşınıyordu.
1829 yılında, Liverpool ve Manchester Demiryolu şirketi lokomotif seçimi için yarışma düzenledi ve yarışmayı Robert Stephhenson'un ürettiği Rocket isimli lokomotif kazandı. Rocket, saatte 25 km hızla 110 kilimetre yol aldı.

Amerika Birleşik Devletlerinde, 1930 yılında, "Charlestown'un En İyi Dostu" adlı lokomotif ilk yolcularını taşımaya başladı.

Atlas Okyanusu'ndan Büyük Okyanus'a Rayların Döşenmesi

Amerika Birleşik Devletlerinde iki okyanus arasında, ülkeyi bir uçtan diğerine bağlayacak demiryolu yapımana karar verildi. 1863 yılının Ocak ayında Central Pacific Demiryolu Şirketi 10 bin işçisiyle Sacramento'dan, 1965 yılının Aralık ayındaysa Union Pacific Demiryolu Şirketi, 12 bin işçiyle Omaha'nın doğusundan raylar döşemeye başladı.

İki demiryolu, yaklaşık üç yıl sonra, 10 Mayıs 1869 günü, Utah, Promontory Point'te altın çiviyle birleştirildi. 1870 yılına kadar, Amerika Birleşik Devletlerinde 75 bin kilometre uzunluğunda ray döşenmişti. 1900 yılında, 300 bin; 1916 yılındaysa toplam demiryolu uzunluğu 450 bine ulaştı.
Dünya'da Demiryoları

İlk Lokomotifler İngilizler tarafından üretildi. Amerika Birleşik Devletlerinde, demiryollarında kullanılan lokomotifler genellikle İngiltere'den getiriliyordu. Fakat 1850'lerden sonra Amerika Birleşik Devletleri ve Almanya'da lokomotif üretimde yer almaya başladı.

Fransa'da ilk demiryolu 1837 yılında Paris'le St. Germain arasında açıldı ve İngiliz tasarımı olan "Crampton" lokomotifleri kullanılıyordu.

Almanya'daki ilk demiryolu 1835 yılında, Nurember ile Fürth kentleri arasında açıldı, İngiliz üretimi "Der Adler" isimli lokomotif kullanıldı.

İngiliz denetimindeki Hindistan'da Bombay'la Thana arasında 18 Nisan 1853 yılında, 40 km'lik ray döşendi.

Japonya'da ilk demiryolu, 12 Haziran 1872 yılında, Yokohama ile Singawa arasında kullanılmaya başlandı. 1890 yılında toplam demiryolu uzunluğu 2000 km'ye 1892 yılında ise 20 bine ulaştı.

Çin'deki ilk demiryolu 1876 yılında Şangay'la Vuzong kentleri arasında açıldı.

Afrika'daki demiryoları Avrupalı ülkeler tarafından 1880 yılındaki toplantıda paylaşıldı. Afrika ülkeleri bağımsızlıklarına kavuştuklarında demiryollarının rayları arasındaki uzunlukların 12 değişik ölçüde olduğunu fark ettiler.

Pullman Vagonları

Lokomotifler daha güçlü hale gelirken yolcu taşımanın da daha konforlu hale getirilmesine çalışıyordu. Amerikalı Sanayici George Pullman, 1863 yılında ilk yataklı vagonları üretti; 1868 yılındaysa yemek vagonunu ekledi.

Tren İstasyonları ve Sinyalizasyon

Dünyanın ilk büyük istasyonu olarak, 1830 yılında inşa edilen Londra'daki Euston İstasyonu kabul edilmektedir. Dönemin en modern ulaşım olduğundan istasyonların inşaasında en iyi mimar ve mühandisler çalışmaya başladı.

Trenlerin bir istasyonda durup durmayacaklarına karar vermeleri için mekanik kollardan oluşan sinyalizasyon sistemi kullanılmaya başlandı.

Elektrikli Trenler ve Tramvaylar

Elektrikli tren tasarımı ilk olarak, 1835 yılında Amerikalı Thomas Davenport tarafından yapıldı. 1842 yılındaysa İskoçya'nın Edinburgh ile Glasgow şehirleri arasında ilk elektrikli tren kullanılmaya başlandı ve saatte 6 km hızla gidiyordu ve yolcu taşımacılında kullanılamadı.

Yolcu taşımacılında kullanılan ilk elektrikli tren Alman Werner Von Siemens tarafından yapıldı. Siemens'in ilk elektrikli treni 1879 yılında Berlin Ticaret Fuarında 270 metre ray üzerinde tanıtıldı ve o da 6 km hızla gidebiliyordu. Yolcu taşımak için iki yıl daha beklemek gerekiyordu. 1881 yılında, Berlin yakınlarında ilk elektrikli tren yolcu taşımaya başladı.

4 Ağustos 1883 yılında İngiltere'de Brigton ile Rottingdean arasında elektrikli tren kullanılmaya başlandı.

Amerika Birleşik Devletlerinde, New York'ta, 1895 yılında elektrikli trenler çalışmaya başlandı. Aynı yıl Baltimore ve Ohio arasındaki çoğu tünellerden geçen 6 km'lik yolda da elektrikli trenler kullanılmaya başlandı.

Dizel Trenler

Dizel motoru icat eden kişi Fransa doğumlu Alman Rudolph Diesel ilk dizel motorunu 1893 yılnda tanıttı. Fakat tam anlamıyla çalışan ve kullanılabilen dizel motoru 1897 yılında üretmeyi başardı.

Trenlerde dizel motorun kullanıma başlanması 1912 yılında oldu; Kuzey Britanya Lokomotif Şirketi ilk dizel lokomotif denemelerine başladı. Bu trenler ilk olarak İsveç'te kullanılmaya başlandı. Dizel Lokomotifler, 1923'ten sonra da Amerika'da kullanılmaya başlandı. İngiltere'de ise 1931 yılında ilk dizel lokomotifler raylarda yerini alacaktı.

Hızlı Trenler

1981 yılında, Fransa'da üretilen TGV'ler saatte 320 kilometre hızla gitmeyi başardı ve Eylül 1981'de Paris Lyon arasında kullanıldı.

Günümüzde Japonya, Avrupa ve Amerika'da hızlı trenler bir çok hatta yerini almaktadır. Daha konforlu, daha hızlı, şehir içinde istasyonların olmasından dolayı uçaklar gibi bekleme gerektirmeyen bu trenlere uygun hatların uzunluğu her geçen gün artmaktadır.



KAYNAKÇA: http://www.kesiflerdunyasi.com/trenler/230-tren-trenlerin-tarihi